نکاتی در خصوص احداث و نگهداری باغ انگور

وقتی درختان زیبا و پربار انگور را میبینید، وسوسه می شوید که خودتان یک باغ انگور داشته باشید؛ اما احداث و نگهداری باغ انگور به این سادگی ها که به نظر میرسد نیست. 

در زبان انگلیسی به تاکستان، vineyard گفته می شود. برای احداث تاکستان یا همان باغ انگور مدرن خیلی چیزها را باید در نظر بگیرید، از جمله انتخاب محل مناسب، شرایط آب و هوایی، ارزیابی خاک، انتخاب نوع انگور، روش تربیت درختان انگور و … هدف از این مقاله آشنایی شما با پیش نیازهای مربوط به احداث و نگهداری باغ انگور است. 

1. انتخاب محل (زمین)

امروزه می توانید تقریبا در هر مکانی که می خواهید انگور پرورش دهید، حتی حیاط خانه تان را می توانید به یک باغ انگور کوچک تبدیل کنید، چون درخت انگور به طور طبیعی درخت سازگاری است؛ اما اگر قصد خرید زمینی مناسب دارید بهتر است نکات زیر را در نظر بگیرید:

• ارتفاع (از سطح دریا و تغییر ارتفاع در داخل زمین)
• شیب
• جهت (شمال، جنوب، شرق یا غرب)
• تاریخچه زمین (محصولات زراعی یا پوشش گیاهی قبلی، مواد شیمیایی، علف های هرز و بیماری ها)
• اندازه زمین

ارتفاع

ارتفاع، اشاره به ارتفاعات موجود در زمین (سطوح بالا و سطوح پایین) و ارتفاع مطلق (ارتفاع از سطح دریا) دارد. پیشنهاد می شود باغ انگور را نزدیک/روی بلندترین نقطه ی منطقه احداث کنید، چون گردش هوای بهتری دارد. گردش هوا در زمان سرما و یخبندان ضروری است. هوای سرد سنگین تر از هوای گرم است، به همین دلیل در مناطق کم ارتفاع قرار می گیرد و آسیب کمتری به درختان می رسد.

شیب

بهتر است زمین شیب کم یا متوسط داشته باشد، چون باعث تخلیه هوای سرد می شود. به طور کلی، هرچه شیب تندتر باشد، هوای سرد سریعتر به سمت سرازیری حرکت می کند. تخلیه هوا برای محافظت در برابر یخبندان های بهاری بسیار مهم است. پوشش های گیاهی که تخلیه هوا را کند یا متوقف می کنند باید در هنگام آماده سازی زمین از بین بروند، چون به عنوان سد عمل می کنند و باعث عقب گرد هوای سرد می شوند. 

شیب های تند مشکل ساز هستند. کار کردن ماشین آلات در شیب های تند اگر خطرناک نباشد، قطعا دشوار است؛ علاوه بر این که شیب تند احتمال فرسایش خاک را افزایش می دهد. 

جهت 

جهت شیب، اشاره به جهت جغرافیایی (شمال، جنوب، شرق، غرب) شیب دارد. جهت شیب بستگی به آب و هوای منطقه شما دارد. در مناطق خنک که تابستان های خنکی دارد و میزان افزایش دما کم است، نباید از شیب های شمالی استفاده کرد. در این مناطق شیب های جنوبی (جنوب، جنوب شرقی یا جنوب غربی) ارجحیت دارند، چون باعث تجمع گرما شده و در نتیجه انگورها سریع تر رشد کرده و می رسند.

در مناطقی با تابستان های گرم و زمستان های سرد، شیب های شرقی، شمالی و شمال شرقی نسبت به شیب های جنوبی و غربی ترجیح داده می شوند، چون:

• دامنه های جنوبی و غربی گرمتر از دامنه های شرقی و شمالی اند.
• در فصل بهار، دامنه های غربی زودتر گرم می شوند در نتیجه درخت زودتر جوانه می زند و این اتفاق احتمال سرمازدگی را افزایش می دهد.
• در روزهای گرم زمستان، درخت انگور در دامنه های غربی به نسبت دامنه های شرقی بیشتر در معرض گرما قرار می گیرد که نتیجه ی آن کم شدن مقاومت درخت در برابر سرما خواهد بود.
• دامنه های شرقی بهتر از دامنه های غربی هستند، چون شیب هایی که به سمت شرق هستند در معرض آفتاب صبحگاهی قرار می گیرند. به همین دلیل سریع تر خشک می شوند (به خاطر باران یا شبنم) و در نتیجه خطر ایجاد بیماری در آن ها کاهش می یابد. 

تاریخچه محصول قبلی

مهم است که پیش از کاشت انگور، از محصولاتی که قبلا در آن زمین کشت می شدند اطلاعات کسب کنید تا متوجه شوید که آیا لازم است در مورد اصلاح خاک یا از بین بردن آفت اقدام خاصی انجام دهید یا خیر.

• برخی از مواد شیمیایی مورد استفاده در کشاورزی مدت زیادی در خاک باقی می مانند و می توانند به انگورهای جدید آسیب برسانند.
• اگر قبلا در آن زمین بوته ها و درختان خاصی مانند درخت بلوط کشت می شدند، بیماری پوسیدگی ریشه برایتان مشکل ساز خواهد شد. اگر در زمینی گیاهان چوبی کاشته شود بعد از پاکسازی بهتر است حداقل تا یک سال و ترجیحا سه تا پنج سال دیگر چیزی در آن زمین کاشته نشود. زیرا بیماری های قارچی که ریشه گیاه را هدف قرار می دهند برای ادامه رشدشان در خاک نیاز به میزبان دارند و اگر گیاهی در آنجا کاشته نشود از بین می روند. پس استراحت دادن به زمین احتمال بروز بیماری های ریشه را به شدت کاهش می دهد. 

اندازه زمین

اندازه زمین بستگی به هدف شما دارد. اگر فقط برای مصرف خودتان می خواهید انگور بکارید، یک درخت هم کافیست. اما اگر هدفتان ایجاد کسب و کار و تجارت است، اندازه زمین شما باید حداقل یک هکتار باشد. 

2. نور خورشید و باد

باید بدانید که کدام قسمت ها در طول فصل رشد بیشترین میزان آفتاب، باد و سایه را دارند. قرار گرفتن در معرض نور آفتاب نقش بسزایی در عطر و طعم نهایی انگور دارد؛ بنابراین کاشت درخت انگور در سایه توصیه نمی شود. محیطی باز و آفتابی که شیب آن به سمت جنوب است برای کاشت انگور عالی خواهد بود. وزش باد ملایم جلوی بروز کپک را می گیرد، اما باد تند باعث بسته شدن روزنه های هوا می شود و تنفس طبیعی گیاه را مختل می کند. پس مهمترین نکته اعتدال در وزش باد و نور خورشید است. انگور برای رسیدن به نور کافی احتیاج دارد، اما اگر آفتاب بیش از حد باشد میوه می سوزد. 

3. ارزیابی خاک

آزمایش خاک توسط یک آزمایشگاه معتبر، یکی از کارهاییست که در زمان ارزیابی زمین باید انجام شود. برای انجام این کار، یک سوراخ عمیق در وسط زمین بکنید و یک نمونه از خاک موجود در عمق 30 تا 60 سانتی متری بردارید و نمونه ای دیگر از عمق 90 سانتی متری. در این اعماق است که انگور رشد می کند و ریشه می دواند. نمونه ها را در کیسه های زیپ دار بریزید و اطلاعات عمق و محل جمع آوری را روی آن ها بنویسید. سپس نمونه ها را به آزمایشگاهی معتبر ببرید تا سطح فسفر، پتاسیم، منیزیم، کلسیم، آهن، زینک، بورن و PH خاک اندازه گیری شود. در این آزمایش همچنین وجود کرم های لوله ای و شته مُو مشخص می شود. این ها آفات درخت انگورند و اگر از بین نروند برای درخت بسیار مضر خواهند بود. 

4. انتخاب نوع انگور

انتخاب نوع انگور، به شرایط آب و هوایی منطقه بستگی دارد. پیدا کردن انگوری که به خوبی در آن منطقه رشد کند، نگران کننده خواهد بود. اما خوشبختانه این کار قبلا در آن منطقه انجام شده و انگورداران محلی قبلا مرحله ی آزمون و خطا را گذرانده اند و دانش خوبی در این زمینه دارند. پس با کمی تحقیق و پرسش از باغداران دیگر می توانید بهترین انگور را پیدا کنید. 

5. روش تربیت درختان انگور

امروزه دیگر باغ های سنتی انگور طرفدار چندانی ندارند، چون به نسبت باغ های ایستاده نیاز به هزینه و مراقبت بیشتری دارند و در معرض آفات و بیماری های بیشتری هستند. در باغ های انگور مدرن، باغداران از سیستم ایستاده و روسیمی استفاده می کنند و برای درختان خود داربست می زنند. استفاده از روش روسیمی مزایای زیادی دارد، از جمله کاهش آفات، کاهش میزان مصرف آب، افزایش محصول و درآمد حاصله، کاهش هزینه های مراقبت از محصول، نوردهی بهتر به محصول و غیره. بنابراین می توان گفت داربست زدن برای درختان به یک ضرورت تبدیل شده است.

انتخاب داربست، به نوع انگور و شرایط زمین تاکستان بستگی دارد. برای آشنایی بیشتر با روش صحیح داربست زدن می توانید به این قسمت از سایت دوشو مراجعه کنید. 

در این مقاله با برخی از ملزومات احداث تاکستان آشنا شدید اما بهتر است پیش از اقدام به انجام هر کاری با یک فرد خبره یا باغدار با تجربه ای که اطلاعات کافی در این زمینه را دارد مشورت کنید. مطمئنا دانش آن فرد خیلی کمکتان می کند.